Του Κωνσταντίνου Μαριόλη
Πολλές συζητήσεις, αναλύσεις και εκτιμήσεις γίνονται τελευταία για το γεγονός ότι η οικονομία της Κίνας αναπτύσσεται ραγδαία και δείχνει ότι πιθανότατα θα συνεχίσει να αναπτύσσεται παρά τη χρηματοοικονομική κρίση.
Οι απόψεις διίστανται αναφορικά με το αν ο ασιατικός γίγαντας έχει «ξυπνήσει», «κοιμάται» ή απλώς έχουν υπερεκτιμηθεί οι δυνάμεις του. Μελέτη ενός συντηρητικού think tank των ΗΠΑ, του The Heritage Foundation, κάνει λόγο για «παραπλανητική πληροφόρηση» για την οικονομία της χώρας που «παίρνει διαστάσεις ίσως πιο γρήγορα και από την ίδια την οικονομία».
Οι «παρεξηγήσεις» για την κινεζική οικονομία αποτελούν εν μέρει συνάρτηση των αναξιόπιστων οικονομικών μεγεθών που δημοσιεύει η κινεζική κυβέρνηση, αναφέρει η μελέτη, καθώς επίσης και των εσφαλμένων αντιλήψεων των Αμερικανών.
Υπάρχουν εντούτοις ορισμένα σημαντικά σημεία τα οποία κρύβονται πίσω από χαρακτηρισμούς όπως «η δεκαετία της Κίνας» ή «ο αιώνας της Κίνας», τα οποία αποδεικνύονται εντελώς λανθασμένα, σύμφωνα με το «The Heritage Foundation» την οποία υπογράφει ο Derek Scissors ερευνητής που εστιάζει στις οικονομίες της Κίνας και της Ινδίας.
Ο Scissors παραθέτει και αναλύει τους «δέκα μύθους» της κινεζικής οικονομίας που αφορούν τη νέα δεκαετία, υποστηρίζοντας παράλληλα ότι οι υπερβολικές εκτιμήσεις για τις ικανότητες της Κίνας και το γεγονός ότι δίνεται έμφαση σε λανθασμένα θέματα οδηγεί τόσο την οικονομική όσο και την εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ σε λάθη, αλλά και την ίδια την Κίνα στην εφαρμογή «ασυνάρτητης» στρατηγικής.
1. Η κίνα είναι ο κινητήριος μοχλός της παγκόσμιας ανάπτυξης
Ο πρώτος μύθος, σύμφωνα με τον συντάκτη της μελέτης, έχει να κάνει με την αντίληψη ότι η Κίνα αποτελεί τον κινητήριο μοχλό της παγκόσμιας ανάπτυξης. Η αλήθεια είναι, σύμφωνα με τον Scissors, ότι το ΑΕΠ της Κίνας αναπτύσσεται εις βάρος των υπόλοιπων χωρών του κόσμου.
Αν μία χώρα, εξηγεί ο Scissors, «υπαγορεύει» τους εμπορικούς κανόνες και αποσπά ένα σημαντικό μέγεθος πλούτου από τους εταίρους της, το ΑΕΠ σημειώνει ραγδαία αύξηση ενώ των υπόλοιπων χωρών συρρικνώνεται. Έτσι, φαίνεται ότι η Κίνα οδηγεί την παγκόσμια ανάπτυξη, ενώ στην ουσία πλουτίζει η ίδια εις βάρος του υπόλοιπου κόσμου.
Η Κίνα υπεραποδίδει του υπόλοιπου κόσμου ωστόσο δεν συμβάλλει στο παγκόσμιο ΑΕΠ. Ακριβώς το αντίθετο: Μέρος των κερδών αντικατοπτρίζονται στην αντιστάθμιση των απωλειών του ΑΕΠ για τον υπόλοιπο κόσμο.
2. Η Κίνα μπορεί να γίνει η μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου σε 10 χρόνια
Πολλοί ποντάρουν στην Κίνα και αναμένουν να ηγηθεί στο μέλλον της παγκόσμιας οικονομίας. Παρόλα αυτά, το πιθανότερο σενάριο είναι η Κίνα να μην καταφέρει ποτέ να ξεπεράσει τις ΗΠΑ, εκτιμά ο Scissors.
Και αυτό γιατί οι ισχυρισμοί υπέρ της Κίνας βασίζονται στην ανάπτυξη της οικονομίας του ασιατικού γίγαντα τα τελευταία 30 χρόνια, κάτι που θεωρείται θεμελιώδες λάθος. Ο ίδιος εκτιμά ότι δεν μπορούμε να συγκρίνουμε την τάση των προηγούμενων 30 ετών με εκείνη των επόμενων 30 χρόνων. Η Κίνα της περιόδου 1949-1978 δεν έχει καμία σχέση με την Κίνα από το 1979 έως το 2009, συνεπώς είναι λογικό και η επόμενη περίοδος 30 ετών να είναι εντελώς διαφορετική.
Ο πιο σημαντικός παράγοντας είναι η αύξηση του μέσου όρου ηλικίας του πληθυσμού. Τα τελευταία 30 χρόνια χαρακτηρίστηκαν από δημογραφική έκρηξη που ήταν πολύ ευνοϊκή για την ανάπτυξη της Κίνας. Η επόμενη 30ετία ενδέχεται σε δημογραφικό επίπεδο να μην είναι ευνοϊκή για τη χώρα. Η αντιστροφή της εν λόγω τάσης αναμένεται να ξεκινήσει στα μέσα της δεκαετίας και να συνεχιστεί επ’ αόριστον.
3. Η Κίνα θα γίνει η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία, ξεπερνώντας την Ιαπωνία το 2010
Η αλήθεια είναι ότι ενώ οι αναλύσεις αναμένεται να δείξουν ότι η οικονομία της Κίνας ξεπέρασε εκείνη της Ιαπωνίας μέσα στο 2010, αυτό έχει πιθανότατα συμβεί εδώ και αρκετά χρόνια.
Είναι κοινά αποδεκτό, ότι τα επίσημα στοιχεία για την ανεργία δεν έχουν καμία σχέση με την πραγματική ανεργία, οι όγκοι των πωλήσεων που δημοσιεύονται συμπεριλαμβάνουν στοιχεία που ποτέ δεν πωλήθηκαν και οι ξένες άμεσες επενδύσεις δεν είναι ξένες. Η κεντρική κυβέρνηση δεν συμφωνεί με τις επαρχίες και οι επαρχίες δεν συμφωνούν με τους νομούς αναφορικά με το ΑΕΠ, τις άμεσες ξένες επενδύσεις και άλλους δείκτες.
Συνεπώς η πληροφόρηση για την πραγματική εικόνα της χώρας είναι αδύναμη, ωστόσο τα διαθέσιμα στοιχεία υποδηλώνουν ότι η Κίνα έχει ξεπεράσει την Ιαπωνία εδώ και χρόνια.
Επίσης, σύμφωνα με την ισοτιμία αγοραστικής δύναμης (purchasing power parity), δείκτης εξισορρόπησης των διαφορετικών οικονομιών, η Κίνα ξεπέρασε την Ιαπωνία τη δεκαετία του 1990.
4. Η Κίνα είναι η «τράπεζα» της Αμερικής
Η κυβέρνηση των ΗΠΑ διαθέτει ένα γιγαντιαίο δημοσιονομικό έλλειμμα, το οποίο αναμένεται να διατηρηθεί σε αυτά τα επίπεδα και θα επιφέρει πλήγμα στην οικονομία για την επόμενη δεκαετία. Η Κίνα αγοράζει κάποια από αμερικανικά ομόλογα για να χρηματοδοτήσει το χρέος, ενώ διαθέτει σχεδόν 800 δισ. δολάρια σε treasuries και ίσως ακόμη τόσα σε άλλους τίτλους.
Ακόμη και έτσι, η κοινότυπη θεωρία -ότι η Αμερική έχει ανάγκη τη χρηματοδότηση της Κίνας για να συνεχίσει τις υπερβολικές της δαπάνες- αποδεικνύεται λανθασμένη, αναφέρει η μελέτη του Scissors, καθώς «εν μέρει λόγω της ζημιογόνου αύξησης του ελλείμματος, οι κινεζικές αγορές ομολόγων έχουν χάσει τη σημαντικότητα τους».
Οι επίσημες αγορές αμερικανικών ομολόγων για την Κίνα αναμένεται να μειωθούν κάτω από τα 100 δισ. δολάρια το 2009, ενώ το δημοσιονομικό έλλειμμα ανέρχεται στα 1,4 τρισ. δολάρια. Επιπλέον, τον καιρό που οι κινεζικές αγορές ήταν μεγάλες, ήταν γιατί το Πεκίνο δεν είχε άλλη επιλογή παρά μόνο τα αμερικανικά κρατικά ομόλογα. Οι ίδιοι κανόνες που διατηρούν το κινεζικό νόμισμα υποτιμημένο, κάνουν το Πεκίνο να μην δαπανά τα κεφάλαια που εισέρχονται στη χώρα. Τα περισσότερα χρήματα που εισρέουν στην Κίνα καταλήγουν στην κεντρική κυβέρνηση, βάσει νόμου.
Συνεπώς η Κίνα διαθέτει μία τεράστια «δεξαμενή» δολαρίων και η αμερικανική οικονομία είναι το μόνο στέρεο έδαφος που μπορεί να τα απορροφήσει. Άρα, η Κίνα δεν δάνειζε τόσα χρόνια την Αμερική. Απλώς επένδυε με το μοναδικό τρόπο που μπορούσε.
5. ΗΠΑ και Κίνα αλληλοεξαρτούνται – Είναι η εποχή της «Chimerica»
Η εξάρτηση της Κίνας με την Αμερική είναι πραγματική, ωστόσο μάλλον έχει πολύ διαφορετική μορφή από αυτή που πολλοί νομίζουν. Ο όγκος των εξαγωγών της Κίνας προς την Αμερική μειώνεται, ενώ σε όρους ΑΕΠ η Κίνα έχει αντικαταστήσει τις εγχώριες επενδύσεις με τις εξαγωγές από το 1998 και ακόμη περισσότερο από το 2006 όταν κορυφώθηκε η παγκόσμια ζήτηση.
Η θεμελιώδης εξάρτηση της Κίνας έχει να κάνει το διεθνές οικονομικό σύστημα το οποίο είναι φτιαγμένο από τις ΗΠΑ και στο οποίο ηγούνται οι ΗΠΑ. Η Κίνα παράγει περισσότερα από αυτά που καταναλώνει σε πολλούς κλάδους. Χωρίς την Αμερική, η συνεχής υπερπροσφορά θα προκαλούσε αποπληθωρισμό και θα έπληττε σημαντικά την ανάπτυξη, εκτιμά το αμερικανικό think tank. Το ίδιο συμβαίνει και σε χρηματοοικονομικό επίπεδο. Αν το δολάριο δεν ήταν το παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα και η αγορά αμερικανικών ομολόγων ασφαλές καταφύγιο, η ισοτιμία της Κίνας καθώς και το καθεστώς του ισοζυγίου πληρωμών δεν θα λειτουργούσαν.
Από την άλλη πλευρά, είναι αλήθεια ότι η Κίνα είναι ο πιο φθηνός προμηθευτής για πολλά καταναλωτικά προϊόντα στις ΗΠΑ, ωστόσο υπάρχουν και άλλοι που θα ήθελαν να πάρουν τη θέση της, όπως το Βιετνάμ. Χωρίς την Κίνα, οι τιμές καταναλωτή θα ήταν ακριβότερες αλλά όχι πολύ.
Τα ανωτέρω υποδεικνύουν ότι η Κίνα εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις ΗΠΑ για να κρατήσει βιώσιμο το μοντέλο ανάπτυξης και οι ΗΠΑ συνεργάζονται με την Κίνα γιατί αυτό βολεύει.
6. Η ελεγχόμενη ισοτιμία της Κίνας αποτελεί βασικό παράγοντα της παγκόσμιας οικονομίας
Είναι γνωστή η σημασία των συναλλαγματικών ισοτιμιών και το πόσο επηρεάζουν τις εισαγωγές και τις εξαγωγές, ανάλογα με τις διακυμάνσεις τους. Ωστόσο, πολλές φορές οι ισοτιμίες δεν διαδραματίζουν πολύ σημαντικό ρόλο, με χαρακτηριστικό παράδειγμα την ισοτιμία του γουάν με το δολάριο. Από τον Ιούλιο του 2005 έως τον Ιούνιο του 2008, το γουάν ενισχύθηκε σε ποσοστό 20% έναντι του δολαρίου. Εντούτοις, το ετήσιο εμπορικό πλεόνασμα της Κίνας με τις ΗΠΑ αυξήθηκε κατά 50%, καθώς η επίδραση της ανατίμησης υπερκαλύφθηκε από άλλους παράγοντες τόσο στην αμερικανική όσο και στην κινεζική πλευρά.
Για την Αμερική, τα ιστορικά χαμηλά επιτόκια και τα αδικαιολόγητα ελλείμματα έβλαψαν σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό την οικονομία από το υποτιμημένο γουάν. Η τεχνητή υποτίμηση του γουάν αντισταθμίζεται πολύ εύκολα από άλλες, εκτεταμένες κρατικές παρεμβάσεις στην οικονομία. Οι κινήσεις του Πεκίνου -χαρίζει εκτάσεις, μπλοκάρει τον ανταγωνισμό, διαθέτει χορηγήσεις και επιδοτεί τις τιμές της ενέργειας- καθιστούν πολύ ανταγωνιστικές τις κρατικές εταιρείες έναντι των ξένων, ασκώντας πιέσεις στην κατανάλωση ξένων προϊόντων. Η ανατίμηση του γουάν θα υπερκαλυπτόταν από αυτό το φαινόμενο. Συνεπώς, η ελεγχόμενη ισοτιμία αποτελεί μονάχα ένα σύμπτωμα του ευρύτερου προβλήματος.
7. Η Κίνα συνεχίζει να αναμορφώνει την οικονομία της
Τη δεκαετία του 1980 πραγματοποιήθηκαν πρωτοποριακές μεταρρυθμίσεις στην Κίνα. Η αμέσως επόμενη δεκαετία χαρακτηρίστηκε από συνδυασμό μεταρρυθμίσεων και ακόμη μεγαλύτερων κρατικών παρεμβάσεων, μετά την ασιατική χρηματοοικονομική κρίση. Κατά τη δεκαετία του 2000, σε επίπεδο τιμών, ιδιωτικοποιήσεων ακόμη και ξένων επενδύσεων, η Κίνα άφηνε πίσω την αγορά πολύ πριν την κατάρρευση της Lehman Brothers.
Η αναμόρφωση της κινεζικής αγοράς επιβραδύνθηκε σημαντικά το 2002 και στην ουσία σταμάτησε το 2005, αναφέρει ο Scissors. Η ιδιωτικοποίηση του επιχειρηματικού κλάδου στην αρχή σταμάτησε και στη συνέχεια αντιστράφηκε από την κινεζική κυβέρνηση. Όλες οι κινεζικές επιχειρήσεις στους κλάδους που αποτελούν τον πυρήνα της οικονομίας πρέπει να ελέγχονται από το κράτος. Το κράτος ασκεί έλεγχο σε ολόκληρη σχεδόν την οικονομία μέσω του χρηματοπιστωτικού συστήματος, καθώς έχει στην κατοχή του μεγάλες τράπεζες οι οποίες δανείζουν με γνώμονα το συμφέρον του δημοσίου.
Τέλος, οι ξένες επενδύσεις αντιμετωπίζουν αυξημένους περιορισμούς. Για παράδειγμα, ο αντιμονοπωλιακός νόμος κατηγορηματικά εξαιρεί τους κρατικούς κολοσσούς και φαίνεται ότι αφορά μόνο τις ξένες εταιρείες, ενώ τον αποκαλούν «μεταρρυθμιστικό». Στον αντίποδα, οι εγχώριες επενδύσεις ενισχύονται από το κράτος.
8. Η τάση αλλάζει υπέρ της εγχώριας κατανάλωσης
Τα επίσημα στοιχεία για το εμπορικό πλεόνασμα της Κίνας δείχνουν ότι μειώθηκε κατά 100 δισ. δολάρια το 2009. Οι ΗΠΑ εκτιμούν ότι το μεταξύ τους έλλειμμα θα περιοριστεί περαιτέρω, ωστόσο κατά μικρότερο ποσό. Αυτό θα χαιρετιστεί ως ένα καλοδεχούμενο νέο ή εσφαλμένα ως μία ένδειξη ότι η κινεζική οικονομία αλλάζει.
Το εμπορικό πλεόνασμα συρρικνώθηκε γιατί οι κινεζικές εξαγωγές μειώθηκαν περισσότερο από τις εισαγωγές. Με άλλα λόγια, η κινεζική ζήτηση για ξένα προϊόντα περιορίστηκε, ωστόσο η παγκόσμια ζήτηση για κινεζικά προϊόντα περιορίστηκε περισσότερο. Η σημαντικότερη αλλαγή έλαβε χώρα εκτός της Κίνας, καθώς κλονίστηκε η παγκόσμια ζήτηση.
Στην πραγματικότητα, το μερίδιο αγοράς της Κίνας αυξάνεται και η χώρα έχει ξεπεράσει ή αναμένεται να ξεπεράσει τη Γερμανία και να γίνει η πρώτη σε εξαγωγές στον κόσμο.
Ακόμη χειρότερα, αναφέρει η μελέτη, η υπερβολική αύξηση των επενδύσεων κατά τη διάρκεια της χρηματοοικονομικής κρίσης έχει επιδεινώσει το πρόβλημα της υπερπροσφοράς. Καθώς η παγκόσμια ζήτησει έχει μειωθεί, η κινεζική παραγωγική ικανότητα, ωθούμενη από τις επενδύσεις, έχει αυξηθεί. Η περίσσεια παραγωγικής ικανότητας θα δημιουργήσει ακόμη πιο έντονο κλοιό πιέσεων για τις εξαγωγές το 2010 και μετά.
Συνεπώς, εντείνεται η κυριαρχία των επενδύσεων έναντι της κατανάλωσης στην ανάπτυξη της κινεζικής οικονομίας.
9. Οι εκπομπές ρύπων της Κίνας είναι σχεδόν ίδιες με αυτές της Αμερικής
Στην πραγματικότητα οι εκπομπές ρύπων της Κίνας είναι κατά 25% περισσότερες από αυτές της Αμερικής και η διαφορά μεγαλώνει κάθε μέρα. Η προσπάθεια περιορισμού των εκπομπών ρύπων με σκοπό την αντιμετώπιση του φαινομένου του θερμοκηπίου, ήτοι της κλιματικής αλλαγής, δεν θεωρείται κάτι άρρηκτα συνδεδεμένο με την κινεζική οικονομία, αλλά θα έπρεπε να είναι.
Η Κίνα αναμένεται να παράγει την πλειονότητα των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, σε παγκόσμιο επίπεδο, την επόμενη δεκαετία. Στον αντίποδα, ο πληθυσμός της Κίνας θα μειωθεί κάτω από το 20% του συνολικού παγκόσμιου πληθυσμού. Οι εκπομπές ρύπων σχετίζονται με το μοντέλο ανάπτυξης της Κίνας και όχι το μέγεθός της.
Εξάλλου, τα αναπάντητα ερωτήματα για τα κινεζικά οικονομικά στοιχεία, αφορούν και το περιβάλλον. Η κινεζικό ΑΕΠ είναι πιθανότατα υποτιμημένο, όπως και η χρήση της ενέργειας και η ρύπανση, υποστηρίζει ο Scissors. Ο κυβερνητικός έλεγχος δεν λειτουργεί σωστά λόγω των περιορισμένων χρηματοδοτήσεων και των πολιτικών κινήτρων. Έχουν σημειωθεί επανειλημμένως αποτυχημένες προσπάθειες να παραμείνουν κλειστά ανθρακωρυχεία που δεν είναι ασφαλή και ξεπερασμένες χαλυβουργίες, ενώ η παραγωγή τους αγνοείται γιατί θα έπρεπε να έχουν κλείσει. Οπότε, η ποσότητα των εκπομπών ρύπων είναι αμφίβολη.
10. Η Κίνα διαθέτει επίσημο πρόγραμμα για τον περιορισμό των εκπομπών άνθρακα
Η Κίνα δεν έχει δεσμευτεί να μειώσει τις εκπομπές ρύπων αλλά την ένταση των εκπομπών, που στην προκειμένη υπολογίζονται σε εκπομπές ανά μονάδα του ΑΕΠ. Πρόκειται λοιπόν, για δέσμευση περικοπής των ρύπων σε σύγκριση με το μέγεθος της οικονομίας.
Το ΑΕΠ έχει πολλούς παράγοντες και διαφορετικά είδη προσαρμογών για τον πληθωρισμό συν τις προσαρμογές για το νόμισμα που χρησιμοποιείται, συνεπώς υπάρχει σημαντικό περιθώριο ελιγμών.
Μέσα στην όλη αβεβαιότητα, αυτό που αναμένεται να συμβεί την επόμενη δεκαετία είναι ότι η Κίνα θα διαψεύσει τις διεθνείς εκτιμήσεις για τις εκπομπές ρύπων, όπως αρνείται στην παρούσα φάση τον διεθνή έλεγχο.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου